Denkt u wel eens na over het volgende: waardoor heb ik een slechte relatie?

Om een antwoord te krijgen op deze vraag startten enkele psychologen in 2005 een opmerkelijk onderzoek naar een verslechterende band tussen partners.

Ze gingen aan het werk met gegeven afkomstig van een onderzoek uitgevoerd in Noorwegen onder meer dan 1500 paren die al meer dan een jaar samenwoonden. De onderzoekers toonden aan dat het slechter worden van een relatie geleidelijk gebeurd en dat deze verslechtering verband houdt met de manier waarop het paar de relatie vormgeeft, met de sfeer in de gezinnen van de beide echtgenoten tijdens hun jeugd, en met het soort relatienetwerk dat zij erop nahouden.

Om erachter te komen of de paren huwelijksproblemen hadden, werd de volgende vraag gesteld: zou u me met betrekking tot uw huwelijksleven willen zeggen of u in het verleden of op dit moment de problemen hebt meegemaakt die ik hierna zal opsommen, en zo ja, of deze problemen hebben geleid tot heftige twistgesprekken of ernstige conflicten binnen uw relatie? De vraag werd gevolgd door een lijst mogelijkheden waarop de twee echtgenoten afzonderlijk moesten reageren.

Het onderzoek wijst uit dat verslechtering van de relatie geleidelijk ontstaat en er zou kunnen worden gesteld dat dit via verschillende stadia verloopt. De verslechtering begint met een gebrek aan communicatie tussen de partners, zoals problemen met het onder woorden brengen van gevoelens, van emoties.

Vervolgens ontstaan er moeilijkheden met het accepteren van het karakter, de persoonlijkheid, het levensritme van de echtgenoot, kort gezegd, de partners verdragen de ander niet langer. Dan begint de seksuele relatie te verslechteren. Hierdoor raken de partners emotioneel teleurgesteld en houden ze niet meer van elkaar (5). Dit proces gaat steeds verder en eindigt soms in ontrouw en in sommige gevallen zelfs in verkrachting en ander lichamelijk geweld.

De onderzoekers wilden weten of de paren deze stadia geheel of gedeeltelijk doorlopen hadden. Ze contstateerden dan 76% van de echtparen wel een verslechtering van de relatie had meegemaakt op een bepaald moment, maar dat dit zelfden verder ging dan het tweede stadium, te weten dat van de persoonlijkheid. Slechts8% van de paren bevond zich in stadium 5.

Ook wijst het onderzoek uit dat de manier van functioneren binnen de relatie van groot belang is. Het zal u wel zijn opgevallen dat niet alle relaties op dezelfde manier functioneren, dat dit afhankelijk is van het type interactie tussen de partners en van hun rollen, hun posities, en ga zo maar door. Dan komt de volgende vraag op: leidt de wijze waarop de relatie functioneert tot het ontstaan van relatieproblemen? De paren kunnen worden onderverdeeld naargelang het patroon van echtelijke interactie.

Heb u uw eigen relatie hierin terug kunnen vinden? Ik neem aan dat u hierover gaat nadenken.

Als het zo simpel was dat er een recept voor succes-in-de-relatie bestond dan was dit artikel nooit geschreven. Want dan was er niets te vertellen. Helaas bestaat dat succesrecept niet, maar er is wel degelijk een lijstje te maken van factoren dat helpt om relatieproblemen te vermijden.

Aan de Universiteit te Leiden deed ik samen met me professor uitgebreid naar het geheim van succes in de liefde. Meer dan drieduizend getrouwde en samenwonende heteroseksuele mannen & vrouwen werden ondervraagd over de kwaliteit van hun relatie. Het geheim is minder geheimzinnig dan je denkt en schuilt in vijf factoren.

Succesfactor 1: emotionele saamhorigheid

Je ‘samen’ voelen, gevoelens uiten en laten merken dat je van elkaar houdt. Die drie dingen opgeteld, leveren ‘emotionele saamhorigheid’ op en dat is de lijm van relaties. Saamhorigheid betekent niet dat je alles samen moet doen.

Het betekent dat twee mensen een wij gevoel hebben en dingen kunnen delen. De dingen van alledag zoals wat weten we vanavond en wie doet de boodschappen? Tot: hoe regelen we de financiering van de auto en met wie vieren we dit jaar oud en nieuw? Ook vieren we dit jaar oud en nieuw? Ook fantaseren over de toekomst, elkaar vertellen over diepe wensen en verlangens en elkaar steunen in moeilijke tijden vallen onder het hoofdstuk ‘delen’. Dat, plus samen leuke dingen doen , zorgt voor een sterk wijgevoel.

Succesfactor 2: respect hebben voor elkaar

Hoewel je je geliefde kunt duiden als een soulmate die ongelooflijk veel op je lijkt, bestaan er tusen alle geliefden karakterverschillen. Als je respect hebt voor die verschillen en accepteert dat de anders anders is dan jij heeft je relatie een grotere kans van slagen. Respect hebben voor de ander leidt tot positieve communicatie. Immers: wie respect toont, luistert en neemt de ander serieus. Dat betekent niet dat je het altijd eens hoeft te zijn.

Succesfactor 3: conflicten oplossen

Omdat verschillen tussen mensen normaal zijn, zijn conflicten dat ook. Eeuwig gelukkige relaties waar nooit een overtogen woordt valt bestaan niet. Wie nooit ruzie heeft, moet zich afvragen of er geen irritaties worden ingeslikt en of er wel sprake is van oprechte betrokkenheid. Als je regelmatig denkt: ach, laat ook maar, wat kan mij het schelen, komt dat je relatie niet echt ten goede.

Veel conflicten in relaties zijn zelfs niet op te lossen omdat ze voortkomen uit verschillen in persoonlijkheid. Het gaat er dan ook niet om hoe vaak je ruzie of meningsverschillen hebt, maar hoe je daarmee omgaat. Als je de ruzie maakt op de juiste manier kan dat de intimiteit in je relaties in je relatie zelfs verbeteren.

Succesfactor 4: een positieve eigen identiteit

Een wijgevoel hebben is belangrijk, daarnaast is het hebben van een positieve eigen identiteit ook noodzakelijk. Een eigen identiteit hebben voorkomt dat je een kloon van de ander wordt. En ‘positieve’ heeft betrekking op je zelfbeeld. Als je goed in je vel zit, heeft de relatie groter kans van slagen.

Je relatie wordt gelijkmatiger. Je wordt niet snel jaloers. Je stelt je niet te afhankelijk op. En je bent niet overdreven bang om de ander kwijt te raken. Het hebben van een positief zelfbeeld maakt je tot een leuker mens en een betere partner.

Succesfactor 5: seksuele tevredenheid

Het doet er niet aan toe hoe vaak er gevreeën wordt, veel belangrijker is of je kunt genieten van seks, of je samen kunt praten over wensen en voorkeuren en of je elkaar daarin vindt. Dat alles leidt tot seksuele tevredenheid. Zeker als het over seks gaat, denken veel mensen te weten wat de ander wenst en bestaat de kans dat het vrijen “versleurt”. Met als gevolg dat het allemaal “niet meer zo hoeft” of het je zelfs gaat tegenstaan.

Als er kinderen in je relatie betrokken zijn, of je nu getrouwd bent of niet, vecht jullie onenigheid dan niet uit in het bijzijn van de kinderen. Dat zou dicht in de buurt komen van kindermishandeling. Wanneer je in bijzijn van de kinderen ruzie maakt, kan en dal dit hen emotioneel beschadigen, puur omdat je niet genoeg zelfbeheersing had om je in te houden tot jij en je partner het privé konden uitvechten.?

Ruzie maken in het bijzijn van kinderen kan hen emotioneel dusdanig beschadigen dat ze er zelfs door kunnen veranderen.

Kinderen nemen hun ouders als voorbeeld. Wanneer ze te maken krijgen met openlijke vijandigheden en ruzies tussen de twee mensen op wie ze voor hun eigen persoonlijke zekerheid en veiligheid vertrouwen, blijft er van dat voorbeeld niets meer over. Ze worden onzeker en bang dat hun familie uiteen zal vallen. Ze even vaak zichzelf de schuld van de ruzie, waar die ook over gaat, en nemen de last van de pijn van de volwassenen op zich.

Bovenzijn zijn de kinderen meestal niet aanwezig bij de verzoening; dan worden ze blootgesteld aan alle beproevingen zonder mee te maken dat er weer vrede wordt gesloten. Het raakt hen diep en het knaagt aan hun zelfrespect en zelfvertrouwen in hun eigen sociale situaties.

In zeer explosieve gezinnen durven kinderen vaak hun vrienden niet meer naar huis te nemen, uit angst dat ze zich beschaamd voelen door de openlijke en onbeheerste vijandigheden. Als jullie ruzie krijgen, en dat zal zeker gebeuren, maak er een onschuldig kind dan niet het slachtoffer van.

Als jij en je partner iets met elkaar moeten uitvechten, moet je strikte grenzen stellen rond het onderwerp. Als je bijvoorbeeld iets gaat uitvechten in verband met de moeder van je partner, moet je van jezelf eisen dat je bij dat ene onderwerp blijft.

Met andere woorden, als je het tijdens de ruzie na vijftien minuten over je eigen moeder hebt, of over je ‘idiote’ schoonfamilie, dan ben je buiten je grenzen getreden.

Ruzies ontaarden vaak in algemene ruzie, en wel zo dat ze hun doel volledig voorbijschieten. Vraag jezelf en je partner: “wat vechten we nou uit”?, en wanneer je het antwoord hebt, blijf daar dan bij.

Je zou zelfs tegen je partner kunnen zeggen: “we raken van het onderwerp af. We hadden gezegd dat we het over je moeder zouden hebben. Laten we het daarbij houden. We kunnen het een andere keer wel over de andere dingen hebben, maar laten we nu bij dit onderwerp blijven. Blijf ook bij het onderwerp om daarover te kunnen zeggen wat je op je hart hebt.

Als jij er met je partner er eens over bent dat er relatieproblemen zijn, zal het jullie ook niet verbazen dat de oplossing van jullie probleem in feite bestaat uit het veranderen van jullie gedrag. Je zult in ieder geval het gedrag zoals jullie dat hebben omschreven achterwege moeten laten, maar wel gedrag moet er dan voor in de plaats komen?

Wanneer je je oude gedrag achterwege laat, zijn er nog een heleboel andere gedragingen die daarvoor in de plaats kunnen komen, betere, maar ook slechtere. Het is daarom belangrijk om eerst samen te bepalen welk gedrag je voortaan wilt vertonen.

Een hulpmiddel om meer duidelijkheid te krijgen over het gewenste gedrag, is om het gedrag zoals je dat nu voor ogen hebt, volledig om te draaien. Het tegenovergestelde gedrag dus gaan benaderen.

Wist je trouwens dat op lange termijn ruzies gevolgd worden door een periode van toenemend wantrouwen jegens elkaar, met een grotere kans op meningsverschillen en ruzies. Het ruzie gedrag zelf bestaat uit zowel negatieve gedachten over elkaar en gevoelens van boosheid, als uitschelden en elkaar verwijten maken.

Als dit het probleem is, zal de oplossing bestaan uit het tegenovergestelde van wat er meeste gebeurt: rustig met elkaar bespreken wat er is voorgevallen, elkaar duidelijk maken wat je denk, voelt en wilt doen en in overleg besluiten hoe jullie je tegenover de (eventuele) kinderen zullen gedragen.

Als jullie allebei boos zijn, is het namelijk erg moeilijk om rustig met elkaar te praten. Maar ook je boosheid komt niet zomaar uit de lucht vallen. Deze is een gevolg van de negatieve gedachten die je over elkaar hebt. Om je minder boos te voelen, zul je dus ook anders moeten denken; over elkaar en over het meningsverschil.

Dit is een heel andere manier van omgaan met meningsverschillen: in plaats van te denken wat de ander denkt en wil en wat de ander wel of niet kan, ga je er vanuit dat je niet voor de ander kunt denken en dus zult moeten vragen wat er in hem of haar omgaat.

Deze gedachten leiden niet tot boosheid, hooguit tot enige irritatie vanwege het meningsverschil op zich. Als je niet boos bent, maar hooguit geïrriteerd, zijn jullie beter in staat rustig met elkaar te praten;: vragen wat je van elkaar wilt weten, antwoord geven op elkaars vragen en luisteren naar wat je elkaar te zeggen hebt. Op deze manier kom je via overleg tot een oplossing van het probleem, tot een gezamenlijke reactie waar jullie beiden achter kunnen staan.

Dit brengt rust en vertrouwen in elkaar, omdat jullie van elkaar weten wat de ander denkt, voelt en wil. Het zal je niet verbazen dat gewenst gedrag in principe geen bestraffende gevolgen heeft.

Succes!